Tekst Bettine Hilbrands
Foto Wiebe Kiestra

Vijftien internationale deskundigen in de nucleaire veiligheid en stralingsbescherming brachten van 19 tot en met 26 november 2018 een bezoek aan Nederland. Deze vervolgmissie van de Integrated Regulatory Review Service (IRRS) onder leiding van het Internationaal Atoomenergie Agentschap (IAEA) concludeerde dat Nederland in vier jaar tijd de regels voor en het toezicht op nucleaire veiligheid en stralingsbescherming aanzienlijk heeft versterkt. Het team was vooral te spreken over de oprichting van één landelijke toezichthouder, de ANVS. Johanna Nes coördineerde de missie vanuit de ANVS en legt uit hoe de teamleden te werk gingen.

Volgens twee EU-richtlijnen is Nederland verplicht om ten minste elke tien jaar een zelfevaluatie en een internationale toetsing daarop uit te voeren voor de onderwerpen nucleaire veiligheid en stralingsbescherming. Daarvoor gebruikt de ANVS het instrument IRRS. Een internationaal team van experts van het IAEA en deskundigen van autoriteiten uit verschillende landen op het gebied van nucleaire veiligheid en stralingsbescherming toetst daarbij het bevoegd gezag aan de wet- en regelgeving van Nederland met de relevante IAEA-veiligheidsnormen. Aan de IRRS-vervolgmissie deden de ANVS en het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS) mee.

Aanbevelingen en suggesties

Tijdens de oorspronkelijke missie in 2014 stelde het IAEA het rapport ‘Integrated Regulatory Review Service (IRRS) Mission To The Netherlands’ op. In dit rapport zijn aanbevelingen en suggesties opgenomen voor verdere verbetering van de nationale wet- en regelgeving en van het bevoegd gezag. Tijdens de vervolgmissie beoordeelde het reviewteam de implementatie van die aanbevelingen en suggesties. Nes: ‘Op de eerste dag kwam het reviewteam zonder de ANVS bij elkaar om hun eerste bevindingen te delen. Op de tweede dag hield de plaatsvervangend bestuursvoorzitter van de ANVS Marco Brugmans een presentatie over de organisatie. Die was nieuw voor hen, want in 2014 bestond de ANVS nog niet. Daarna werden er presentaties gehouden over het managementsysteem en de veiligheidscultuur. Tot slot gingen alle teamleden apart met experts van de ANVS in gesprek over de voortgang van bepaalde aanbevelingen en suggesties en om meer achtergrondinformatie te krijgen over wat de ANVS in haar zelfevaluatierapport had geschreven.’

Rapport

De rest van de week hield het reviewteam interviews met medewerkers van de ANVS. ‘Aan het einde van iedere dag kwamen ze bij elkaar om de aanbevelingen en suggesties door te nemen’, vertelt Nes. ‘Dan bepaalden ze of deze als afgerond konden worden beschouwd of dat er nog vervolggesprekken nodig waren. Na over discussiepunten te hebben gesproken, schreef het team een rapport dat tijdens de exitmeeting aan de staatssecretaris van Infrastructuur en Waterstaat is aangeboden. Het definitieve rapport wordt het met een begeleidende brief naar de Tweede Kamer gestuurd en openbaar gemaakt.’

Saaie missie

Na afloop van de missie concludeerde het team dat de ANVS grote vooruitgang heeft geboekt. Ze benadrukte vooral het ‘succesvol bundelen van afdelingen in één autoriteit als onafhankelijke en goed functionerende organisatie’. In 2014 was de regelgeving en het toezicht onderverdeeld bij verschillende ministeries, inspecties en instanties. Om aan deze versnippering een einde te maken, werd in 2015 de ANVS opgericht. Het missieteam was ook tevreden over de veiligheidscultuur bij de ANVS. Verder worden inspecties nu gestructureerder gepland en is er vooruitgang geboekt op het gebied van crisisbeheersing. ‘Volgens de leider van het team, Andrej Stritar, was het eigenlijk een saaie missie, omdat we bijna al hun aanbevelingen en suggesties hebben opgevolgd’, aldus Nes. ‘Van de 45 aanbevelingen en suggesties, zijn er 26 definitief afgerond en 18 op basis van de geboekte voortgang en het vertrouwen dat ze worden afgerond. Twee daarvan zijn voor het ministerie van VWS, dat ook onderdeel uitmaakt van het bevoegde gezag. Slechts één aanbeveling blijft er open staan. Dat was van te voren bekend.’ Die aanbeveling gaat over de vrijgavegrenzen voor terreinen na ontmanteling of na gebruik van radioactieve stoffen. Op dit moment worden hier door de ANVS eisen voor ontwikkeld. Daarvoor is gewacht op de kaders van de Europese richtlijn voor stralingsbescherming, die inmiddels is doorgevoerd.

Vertrouwen

‘We zijn nog niet klaar, want we moeten nog 19 aanbevelingen en suggesties afronden’, zegt Nes. ‘Het reviewteam heeft er vertrouwen in dat we doorgaan met de implementatie en dat we het ook afsluiten. We hebben een kernteam opgericht dat de voortgang in de gaten houdt, zodat we ook deze aanbevelingen en suggesties kunnen uitvoeren.’

Zie ook:

Video-impressie van de missie