Tekst Frank Klaassen, Voorzitter directie GGD Zuid-Limburg/ Directeur Veiligheidsregio bij Veiligheidsregio Zuid-Limburg
Foto Roger Gerbig
Hoewel de Belgische kerncentrale Tihange zich op 40 kilometer afstand bevindt van de landsgrens met Nederland, is de maatschappelijke weerstand hiertegen in de regio rondom het Duitse Aken en in Zuid-Limburg groter te noemen dan in de directe omgeving van de centrale. Gevoed door het besluit van de Duitse Bundesregierung in 2011 om te stoppen met kernenergie, wordt vanuit de Duitse kant zowel door lokale overheden als actiegroepen voortdurend aangedrongen op sluiting van deze centrale. Met grote regelmaat worden zowel in de Duitse als Nederlandse pers als politiek verregaande uitspraken gedaan over de (vermeende) grote risico’s van de ‘watervlokkencentrale’ in Tihange.
Ook Nederlandse actiegroepen hebben de Duitse opvattingen overgenomen. Zo heeft de Vereniging Stop Tihange Nederland meerdere grote acties op touw gezet, al dan niet in samenwerking met euregionale collega-actiegroepen. Hierbij weten zij vele inwoners mobiliseren; in juni 2017 werden maar liefst 50.000 mensen op de been gebracht om samen een 90-kilometer-lange ketting tussen de kerncentrale Tihange en de stad Aken te vormen.
Hieruit valt op te maken dat vele Duitse en Nederlandse inwoners zich zorgen maken over de mogelijkheid dat zich in de 40 jaar oude centrale in de buurt van Luik iets voordoet dat hun veiligheid in gevaar brengt. Men is met name verontrust vanwege de waterstofvlokken die zich in de wand van Tihange 2, één van de drie reactoren, zouden bevinden en uitgelegd worden als ‘haarscheurtjes’. Het aantal storingen en het gecontroleerd en uit voorzorg stilleggen van de reactor wakkert de angst voor een nucleaire ramp verder aan, hoewel uit de duiding die eraan gegeven wordt door de autoriteiten niet valt op te maken dat er een verhoogd risico is voor de bevolking.
Interessant in dit kader is het onderzoeksrapport van het RIVM naar de factoren die de publieke perceptie van stralingsrisico’s beïnvloeden. Mevrouw Els van Schie, directeur Milieu en Veiligheid bij de RIVM, schreef er een column over in dit kwartaalbericht in oktober. Zij stelt hierin dat inwoners in het algemeen risico’s met een lage kans en grote effecten overschatten. Stralingsincidenten die zich hebben voorgedaan met hevige gevolgen voor de omgeving staan mensen helder op het netvlies. De beelden die media van de situatie èn de onrust hierover schetsen, beïnvloeden eveneens de risicoperceptie. Als er dan daarnaast veel aandacht is voor georganiseerde protestacties, heeft ook dat effect op de mening van inwoners ten aanzien van kerncentrales, en dat valt hen niet te verwijten.
Veiligheidsregio Zuid-Limburg weet uiteraard dat het risico op een groot stralingsincident vele male kleiner is dan het door sommigen beleefd wordt. Wij kennen de feiten. Wij zijn er van op de hoogte dat de feitelijke risico-inschatting volgens zowel het FANC, de Duitse autoriteit in deze èn onze ‘eigen’ ANVS, laat zien dat de centrale in Tihange als even veilig wordt beschouwd als de Nederlandse kerncentrale in Borssele. Toch past het ons niet om de bezorgdheid van inwoners zonder meer weg te wuiven, te bagatelliseren. Gevoelens van onveiligheid bij zo’n grote groep mensen kunnen niet worden afgedaan met een schouderophalen.
Daar waar behoefte bestaat aan informatie, informeren wij, Veiligheidsregio Zuid-Limburg, daarom inwoners, hulpverleners, politiek, actiegroepen en media over de stand van zaken, de bijbehorende risico’s en de maatregelen die zijn voorbereid. We organiseren voorlichtingsbijeenkomsten, beantwoorden raadsvragen, stelden een multidisciplinaire informatiekaart op en ontwikkelden een e-learningmodule inzake ‘straling’.
De wetenschappelijke feiten kunnen mogelijk uiteindelijk een geruststellende werking hebben op de perceptie; de kennisname van de reële feitelijkheden, zou de risicoperceptie immers zomaar eens kunnen bijstellen.
De ANVS speelt vanzelfsprekend ook een rol bij deze dialoog en heeft wat ons betreft de handschoen uitstekend opgepakt. Zo was zij aanwezig om informatie te verstrekken bij een bijeenkomst voor raads- en statenleden toen het debat inzake Tihange een politiek hoogtepunt bereikte. Ook bleek de ANVS bereid om een expertmeeting te organiseren na een gesprek tussen de staatssecretaris, de voorzitter van Veiligheidsregio Zuid-Limburg en de Vereniging Stop Tihange Nederland. Afgelopen mei vond deze plaats en gingen deskundigen van de actiegroep in gesprek met experts van de zijde van de ANVS. Hoewel de meningen blijven verschillen, was er volgens beide gesprekspartners sprake van een open en informatief gesprek waarbij men wat nader tot elkaar is gekomen. De ANVS heeft daarnaast mondeling toegezegd om in principe in navolging van Borssele een zogenaamde ‘tabletop’ te willen organiseren rondom het (Belgische!) Tihange en om in de toekomst waarschijnlijk een ‘voorzorgsbesluit urgente fase’ te ontwikkelen voor deze buitenlandse centrale.
Uiteraard zijn wij als Veiligheidsregio Zuid-Limburg verheugd over deze samenwerking. Het levert inzicht en kennis op waardoor wij in staat worden gesteld om onze rol ten aanzien van nucleaire aangelegenheden te kunnen vervullen, èn we laten daarmee in gezamenlijkheid zien dat we de zorgen die leven bij onze inwoners serieus nemen.
