Tekst Bettine Hilbrands
Foto Gert Jan Auwerda en collega Joran de Jong op werkbezoek in Argentinië.

De Hoge Flux Reactor (HFR) in het Noord-Hollandse Petten produceert isotopen voor medische en industriële toepassingen. Omdat de HFR op leeftijd is, werkt de onafhankelijke organisatie ‘Stichting Voorbereiding Pallas-reactor’, kortweg PALLAS, aan het voorbereiden van een ontwerp, het verkrijgen van de benodigde vergunningen en het organiseren van particuliere financiering voor de bouw- en inbedrijfstelling van de PALLAS-reactor. Eén van de benodigde vergunningen is de oprichtingsvergunning op basis van de Kernenergiewet. ANVS’ers Gert Jan Auwerda en Johannes van Vuren vertellen hoe zij zich voorbereiden op de komende vergunningaanvraag.

De HFR produceert op dit moment zo’n zeventig procent van de medische radioactieve isotopen die gebruikt worden in Europese ziekenhuizen en dertig procent van de totale productie wereldwijd. Medische isotopen worden door de nucleaire geneeskunde gebruikt voor de diagnostiek en behandeling van ziekten, zoals kanker en hart- en vaatziekten. De hoge leeftijd van onderzoeksreactoren over de hele wereld vergroot het risico op ongeplande productieonderbrekingen.

Vragen

In 2015 startte PALLAS het aanbestedingsproces voor de PALLAS-reactor. Daarna volgde een voorselectie, op basis van meerdere criteria. In januari 2017 ontvingen de drie partijen die door de voorselectie kwamen de ontwerpspecificatie. ‘Het opstellen van zo’n aanbesteding kost veel tijd’, zegt coördinerend specialistisch adviseur Auwerda. ‘PALLAS moest goed kijken waar ze de partijen die zich inschreven op ging beoordelen en dus al een behoorlijk goed beeld hebben van wat ze willen, wat er mogelijk is en welke kosten daar aan verbonden zijn. Van ons had PALLAS steeds specifiekere informatie nodig over wat er precies bedoeld wordt met de nationale en internationale eisen die aan zo’n reactor worden gesteld en hoe de ANVS daar tegenaan kijkt.’ In januari 2018 tekende PALLAS een contract met het Argentijns-Nederlands consortium ICHOS, voor het ontwerp en de bouw van de reactor. ‘Vanaf dat moment kregen wij een intensievere rol’, vertelt Auwerda. ‘Het bedrijf ging aan de slag met het ontwerp, legde dat regelmatig aan ons voor en stelde daar vragen over. In het begin waren die vragen nog wat abstract, maar ze werden steeds concreter. Hetzelfde gold voor onze antwoorden.’

Werkinstructie

De volgende stap is de beoordeling van het rapport dat het ontwerp en de veiligheidsonderbouwing daarvan beschrijft. Van Vuren: ‘Met dit rapport toont het bedrijf aan dat het ontwerp aan alle eisen voldoet. De beoordeling van het ontwerp vraagt veel capaciteit van de ANVS. Op basis daarvan kan het bedrijf uiteindelijk de vergunning aanvragen’. Auwerda: ‘We hebben een werkinstructie ontwikkeld als hulpmiddel voor alle beoordelaars, zo’n twintig collega’s met ieder hun eigen expertise. Het is makkelijker om te beoordelen wat er staat dan wat er ontbreekt. Een goede instructie is dan handig, om te zien of de informatie compleet is, maar ook om te zorgen dat alle beoordelaars op een vergelijkbare manier toetsen.’ Van Vuren geeft aan dat de ANVS daarbij hulp heeft gekregen van het Duitse expertisebedrijf GRS. ‘Zij hebben daar veel meer ervaring mee dan wij. Daarnaast hebben we documentatie gebruikt van het Internationaal Atoomenergieagentschap.’

Leren van Australië en Argentinië

In Australië staat een relatief moderne onderzoeksreactor, de OPAL reactor, die is ontworpen en gebouwd door dezelfde partij als de ontwerper van de PALLAS-reactor. Om te leren van de ervaringen van de Australiërs, en ook om in de toekomst ervaringen uit te kunnen wisselen, is er een samenwerkingsovereenkomst gesloten met de Australische toezichthouder ARPANSA. De ANVS en ARPANSA zoeken elkaar actief op om hun kennis en informatie te delen. Auwerda: ‘En vorig jaar hebben we in Argentinië met de Argentijnse ontwerper en met de toezichthouder gesproken, om te horen wat hun ervaring is met dit soort processen. Zij zijn daar nu een reactor aan het bouwen die overeenkomsten heeft met de PALLAS-reactor. We zijn op de bouwplaats geweest en hebben daar met mensen gesproken die direct betrokken zijn bij de bouw. Dan krijg je een goed beeld van alle partijen die erbij zijn betrokken en van de tijdsplanning. Daar hebben we veel van geleerd. We hebben hun informatie gebruikt om het reviewplan op te stellen. Dit was ook heel nuttig voor onze planning van het toezicht.  

‘In Argentinië zijn ze een reactor aan het bouwen die overeenkomsten heeft met de PALLAS-reactor’, Gert Jan Auwerda

Vergunningen

Na de beoordeling van het rapport zal PALLAS naar verwachting begin 2021 een vergunning aanvragen bij de ANVS. Van Vuren: ‘Eerst hebben ze een kernenergiewetvergunning nodig voor het oprichten van de reactor, waarbij met name wordt getoetst op het ontwerp en de daarmee samenhangende nucleaire veiligheid. Daarna gaan ze een kernenergiewetvergunning voor het in werking brengen en houden van de inrichting aanvragen. Dan komt er ook meer aandacht voor de organisatorische zaken. Bij de oprichtingsvergunning weet je immers nog niet zoveel over de bedrijfsvoering.’ Behalve bij de ANVS moet PALLAS ook aankloppen bij andere bestuursorganen, zoals de gemeente Schagen, voor het wijzigen van het bestemmingsplan en het verlenen van omgevingsvergunningen voor bouwen en aanleggen, de Omgevingsdienst Noord-Holland Noord voor het verlenen van een vergunning en/of ontheffing op grond van de Wet natuurbescherming, en Rijkswaterstaat en het Hoogheemraadschap voor het verlenen van een vergunning op grond van de Waterwet.

Zie ook
PALLAS: nieuwe medische isotopenreactor