Tekst Bettine Hilbrands
Foto Tineke Dijkstra

Maak kennis met: Bernd Keller, manager afdeling Stralingstoepassingen

In de komende nieuwsbrieven maakt u kennis met een medewerker van de ANVS. Ditmaal met Bernd Keller, sinds maart manager van de afdeling Stralingstoepassingen, een nieuwe afdeling van de ANVS. Wanneer een ziekenhuis, tandarts of wegenbouwer een vergunning aanvraagt voor het werken met stralingsapparatuur of bronnen, zijn het Bernd en zijn medewerkers die deze aanvragen beoordelen, de toestemming of vergunning verlenen en er op toe zien dat de vergunningvoorschriften worden nageleefd.

Afdelingshoofd Bernd Keller
Bernd Keller, afdelingshoofd Stralingstoepassingen

Bend Keller was teamleider Medische en Industriële Toepassingen bij de ANVS. Daarvoor werkte hij als coördinerend inspecteur bij de Kernfysische Dienst van de Inspectie Leefomgeving en Transport en de VROM-inspectie. Voor de overstap naar de Rijksoverheid heeft hij 12 jaar in het bedrijfsleven gewerkt. Bernd studeerde chemische technologie aan de Technische Universiteit in Karlsruhe, Duitsland.

Wie werkt er met stralingstoepassingen en krijgt met jullie te maken?

‘Dat is heel divers, van tandartsen, academisch ziekenhuizen, wegenbouwers en grote industriële installaties tot geothermische bedrijven en  gaswinningsinstallaties, Samen met de afdeling Nucleaire Installaties en Transport vervullen we de taak van bevoegd gezag bij de ANVS. Beide afdelingen bestaan uit een team Vergunningverlening en een team Toezicht en Handhaving. We beoordelen onder meer de aanvragen voor registraties en vergunningen, want iedereen die handelingen wil uitvoeren met ioniserende straling moet daarvoor toestemming hebben. Vervolgens geven we beschikkingen af, zoals vergunningen. Het team Toezicht en Handhaving ziet erop toe dat de voorschriften worden nageleefd. De ANVS heeft als enige in Nederland de bevoegdheid om toestemmingen op basis van de Kernenergiewet af te geven. Maar er zijn meer instanties met een verantwoordelijk voor het toezicht op de naleving en de handhaving van de Kernenergiewet.’

Wie houden nog meer toezicht op de Kernenergiewet?

‘Dat zijn met name de Inspectie Sociale Zaken en Werkgelegenheid (ISZW), de Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd (IGJ), het Staatstoezicht op de Mijnen (SodM) en de Inspectie Leefomgeving en Transport (ILT). Deze organisaties stellen geen vergunningen op, dat doet de ANVS. We kijken integraal, dat wil zeggen naar bescherming van de bevolking, milieuaspecten en ook bescherming van werknemers en patiënten. De ANVS kijkt in het toezicht vervolgens naar de bescherming van de bevolking en het milieu en de andere inspecties houden bijvoorbeeld toezicht op naleving van de bepalingen gerelateerd aan werknemers- en patiëntenbescherming. Iedere toezichthouder heeft een eigen, onafhankelijke verantwoordelijkheid en we hebben afspraken over het elkaar informeren en onze samenwerking. Ik zal hier een voorbeeld van geven. In 2020 zijn we begonnen met een toezichtsproject bij wegenbouwers die gebruik maken van meetapparatuur met radioactieve bronnen, op verschillende locaties in Nederland. We controleren het juiste gebruik van die bronnen en het transport daarvan en de stralingsbescherming van de wegenbouwers, vervoerders en het publiek. In dit project werken we samen met de Inspectie Leefomgeving en Transport. In de nucleaire sector is dit anders geregeld, daar houdt de ANVS ook toezicht op bescherming van werknemers.’

Wat is een voorbeeld van een bijzondere aanvraag?

‘Een aantal ziekenhuizen had aan het begin van de coronacrisis acuut extra diagnostische apparatuur nodig om de vele patiënten snel uitgebreider te kunnen testen. Hierin voorzag hun vergunning niet. We hebben daarom een tijdelijke werkwijze georganiseerd, zodat de ziekenhuizen de enorme toeloop aan patiënten wel snel aankonden.’
‘Laat ik ook een voorbeeld geven, waar je mogelijk niet snel aan zou denken, maar wel een indruk geeft van hoe divers het veld stralingsbescherming is. De Universiteit Wageningen diende dit jaar een aanvraag in voor onderzoek naar wilde brandganzen. Het doel van het onderzoek is het bepalen van het percentage ganzen dat is verwond door hagelkorrels nadat ze zijn aangeschoten door jagers. Ze wilden dit doen met behulp van een röntgenapparaat. Dat roept een aantal vragen op: Hoe kunnen de opnamen in het vrije veld veilig worden uitgevoerd? En: kon dit niet op een andere manier, zonder straling?’
‘Over de eerste vraag had de universiteit goed nagedacht: bij het onderzoek zijn stralingsdeskundigen betrokken en het wordt uitgevoerd op afstand en met afscherming. De tweede vraag betreft de rechtvaardiging van de inzet van straling. De ganzen zorgden voor problemen in de landbouw. Om de populatie te beperken, wordt een deel afgeschoten. Maar sommigen vliegen door met schotwonden. Omdat dit schadelijk is voor het welzijn van de ganzen onderzoekt de universiteit het percentage ganzen dat rondvliegt met verwondingen. Als dat er veel zijn, dan moeten er wellicht andere maatregelen getroffen worden om de populatie te beperken, of worden jagers bepaalde maatregelen opgelegd. Er bleek geen alternatieve methode beschikbaar om een levende gans te controleren op hagelkorrels. Daarmee was deze toepassing gerechtvaardigd. Hier is een vergunning voor afgegeven.’

Wat spreekt je het meeste aan in je werk?

‘In 2017 was ik bij de General Conference van het Internationaal Atoomenergieagentschap en daar ging het over medische stralingstoepassingen. Toen hoorde ik uit eerste hand dat veel landen geen beschikking hebben over radiotherapie. Wat wij in Nederland hebben is niet vanzelfsprekend. Als ANVS dragen we eraan bij dat we straling op een verantwoorde en veilige manier kunnen toepassen. Ook zorgen we voor ruimte om nieuwe inzichten verder te ontwikkelen en verwezenlijken. Dat kan alleen maar omdat we ervoor zorgen dat het veilig gebeurt voor mens en milieu, én natuurlijk voor de patiënten. Deze maatschappelijke bijdrage geeft mij veel energie.'

Wat vind je belangrijk in je werk?

‘Kennis delen en van elkaar leren, vind ik erg belangrijk, want als ANVS hebben we een belangrijke maatschappelijke taak. We willen en kunnen geen ivoren toren zijn. Signalen uit de samenleving, van andere organisaties en vergunninghouders hebben we hard nodig, zodat we zien welke punten we nog verder kunnen of zelfs moeten verbeteren. Natuurlijk met onze onafhankelijke rol als uitgangspunt.’ 
'We hebben ook de verantwoordelijkheid om onze inzichten en ervaringen internationaal te delen. Continu verbeteren is niet voor niets een leidend principe als het gaat om nucleaire veiligheid en stralingsbescherming, ook internationaal. Net zoals ik betrouwbaarheid, openheid en kwaliteit belangrijk vind. En dat moet ook wel, wanneer je werkt bij een organisatie als de ANVS. We werken immers voor de samenleving en moeten ons werk zo organiseren dat we elke dag de maximale bijdrage leveren aan de stralingsveiligheid in ons land.’

Bernd is te bereiken via: bernd.keller@anvs.nl.

Zie ook:

  • Organisatiestructuur ANVS
Organogram ANVS. Bij klikken op de afbeelding opent de vergroting

Organogram ANVS

Visuele weergave van de ANVS-organisatie

Bestuur ANVS

Bedrijfsvoering

Communicatie en Externe Betrekkingen

Stralingstoepassingen

  • vergunningverlening
  • toezicht en handhaving

Nucleaire installaties

  • vergunningverlening
  • toezicht en handhaving

Monitoring, Onderzoek en Beoordelingen:

  • Straling, Afval en Ontmanteling
  • Organisatieaspecten en Nucleaire Techniek
  • Kennisontwikkeling

Strategie en Regulering

  • Juridische en Parlementaire Zaken
  • Strategie en Uitvoeringsbeleid
Organisatiestructuur ANVS