Tekst Bettine Hilbrands
Foto Tineke Dijkstra

De kerncentrale Borssele was van 9 mei tot 11 juni uit bedrijf vanwege de jaarlijkse onderhoudsstop. In deze periode werden er 2.200 onderhoudswerkzaamheden uitgevoerd en zijn splijtstofelementen gewisseld. Twee schoolklassen van de Apollo 11 in De Meern bezochten tijdens de stop de kerncentrale en de Centrale Organisatie voor Radioactief Afval (COVRA). Plantinspecteur Wilma Tolud van de ANVS legt uit wat er gebeurt tijdens een stop en twee kinderen vertellen hoe ze hun excursie hebben ervaren. ‘We kregen een goede uitleg.’

‘Sommige werkzaamheden, zoals onderhoud aan bepaalde pompen of inspecties van de lasnaden, kunnen alleen worden uitgevoerd als de kerncentrale stilligt’, zegt Tolud. ‘Daarom vinden deze werkzaamheden plaats tijdens de jaarlijkse stop. Dit jaar zijn er 2.200 onderhoudswerkzaamheden uitgevoerd. Daaronder vallen ook handelingen als het vervangen van een lamp of klep, of het ontdoen van de koelwaterleidingen van mosselgroei. Omdat je bij sommige werkzaamheden straling kunt oplopen, moet dit allemaal vooraf goed worden voorbereid. Er is een werkvergunning nodig en er wordt een werkpakket opgesteld. Samen zorgen deze ervoor dat iedereen weet wat hij of zij moet doen. Er zitten tekeningen bij, een beschrijving van wat er moet gebeuren en er staat in welke extra persoonlijke beschermingsmiddelen er nodig zijn, zoals handschoenen, gehoorbeschermers of gelaatsmasker en soms een speciaal pak of een zuurstofmasker om inwendige besmetting tegen te gaan. Het vervangen van een lamp kan dus al een heel project zijn, waarbij je goed moet nadenken over wat je wanneer doet.’

Splijtstofwissel

Het verrijkt uranium, de ‘brandstof’ van de kerncentrale, zit in tabletvorm in de splijtstofstaven. Een bundel van 205 splijtstofstaven vormt samen een splijtstofelement. Deze elementen zitten in de reactor en vormen samen de kern, die opgesloten zit in het reactorvat. Nieuwe en opgebrande elementen worden opgeslagen in het splijtstofopslagbassin. Tolud: ‘De splijtstofelementen wil je zo goed mogelijk benutten door ervoor te zorgen dat ze optimaal opbranden. Op sommige plekken in het reactorvat gaat dat sneller dan op andere plekken. Daarom worden de elementen van positie gewisseld, op basis van de berekeningen in het kernontwerprapport dat jaarlijks wordt opgesteld. Een aantal splijtstofelementen wordt vervangen en een aantal wisselt vervolgens van positie. Dit jaar zijn alle splijtstofelementen uit de kern gehaald omdat er aan een klep moest worden gewerkt. Vervolgens is een deel teruggeplaatst in de reactor en het andere deel vervangen. De opgebrande elementen worden opgeslagen in het splijtstofopslagbassin en vervolgens overgebracht naar de opwerkingsfabriek in Frankrijk, die ze recyclet. Het deel dat niet meer kan worden hergebruikt, komt als afval terug naar Nederland voor opslag bij de COVRA.’

Technische studie

Naast het toezicht op de onderhoudswerkzaamheden en de splijtstofwissel hield Tolud zich dit jaar ook bezig met de kinderen van de Apollo 11 uit De Meern. Twee klassen van deze school waren tijdens de netwerkdag in september 2017 door de bestuursvoorzitter van de ANVS uitgenodigd voor een bezoek aan de kerncentrale Borssele en de COVRA. ‘Van te voren had ons communicatieteam ze informatie gestuurd over kernenergie en radioactiviteit, zoals filmpjes van SchoolTV’, vertelt Tolud. ‘In het bezoekerscentrum van de kerncentrale bekeken de kinderen een filmpje van Het Klokhuis. Daarna gaf ik ze een uitleg over mijn rol als plantinspecteur tijdens de stop en konden ze vragen stellen. De meiden heb ik gemotiveerd om een technische studie te gaan volgen. Sommige stonden daar wel voor open.’

‘Het is belangrijk dat wij mee gaan denken over hoe het afval zo kan worden opgeborgen dat het in de toekomst ook veilig is voor mensen’, Nina (11 jaar)

Veel gezien en veel geleerd

Eén van de leerlingen, de elfjarige Bas, vertelt dat hij nog niet zo veel over kernenergie wist. ‘Maar ik heb van te voren allemaal filmpjes erover gezien.’ Omdat de excursie leerzaam moest zijn, had de ANVS als voorwaarde gesteld dat de school in de week van het bezoek een ‘minithema’ kernenergie zou organiseren. ‘We waren de hele week al met dit onderwerp bezig’, zegt docent Mark van Beuningen. ‘En op vrijdag 18 mei gingen we naar Zeeland.’ De eveneens elfjarige Nina vond dat ‘lang rijden’. Maar ze heeft ‘veel gezien en veel geleerd’. ‘We kregen een goede uitleg’, zegt ze. ‘En we hebben gezien hoe het kernafval wordt opgeslagen. Vroeger werd dat gewoon in de zee gegooid. Het is belangrijk dat wij mee gaan denken over hoe het afval zo kan worden opgeborgen dat het in de toekomst ook veilig is voor mensen. Want in de toekomst zijn wij er ook.’

In verband met de privacywetgeving zijn de namen van de kinderen veranderd.