Toezicht en handhaving

Toezichtproject schroot

De ANVS heeft in de periode medio 2018 tot medio 2019 bij schrootverwerkende bedrijven een toezichtproject uitgevoerd naar de naleving van de wettelijke eisen (Besluit detectie radioactief besmet schroot en de Kernenergiewet). Het doel van het toezichtproject was het voorkomen van ongecontroleerde verspreiding van radioactieve stoffen in schroot en het verbeteren van de naleving van de regelgeving.
Eén van de eisen is dat schrootbedrijven bij detectie van een met radioactieve stoffen besmette schrootlading hiervan aangifte doen bij de ANVS. De ANVS houdt vervolgens toezicht op een adequate afhandeling, om te voorkomen dat radioactieve stoffen zich via het schroot op ongecontroleerde wijze verder verspreiden. In 2019 heeft de ANVS 146 aangiftes ontvangen. De ANVS kreeg bijvoorbeeld eind 2018 en begin 2019 meldingen/aangiften dat er in ladingen schroot sterk stralende radioactieve bronnen waren aangetroffen. Dit voorbeeld laat zien hoe belangrijk een goede naleving van de wettelijke eisen is.
In dit toezichtproject zijn bij 38 van de 120 schrootverwerkende bedrijven met een detectiesysteem inspecties uitgevoerd. Bij vijftien bedrijven heeft de ANVS naar aanleiding van de inspectie een waarschuwing gegeven of een sanctie opgelegd. Het overgrote deel van de overtredingen had geen directe gevolgen voor de stralingsveiligheid van de medewerkers of voor de omgeving.

Deze aanpak is een voorbeeld van hoe de ANVS haar toezicht en de communicatie daaromheen invult.

De ANVS heeft door middel van een infographic de toezichtsresultaten beknopt weergegeven.

Uitgeschreven tekst

Toezicht radioactief materiaal in schroot

Resultaten ANVS toezichtsproject bij schroothandelaren

Risicogericht toezicht

De geïnspecteerde schrootbedrijven zijn geselecteerd op basis van risico’s.

120 Schrootbedrijven met detectiepoorten

38 Schrootbedrijven geselecteerd

Selectiecriteria

• Meldgedrag schroothandelaren
• Overtredingen in het verleden
• Ontbreken financiële zekerheidsstelling

15 Schrootbedrijven met overtredingen

Resultaten toezicht

Grote bereidheid om te controleren op aanwezigheid van radioactief materiaal in schroot.

24 overtredingen

6 onderwerpen

• Onderhoud 1x
• Meldingen 8x
• Register 8x
• Verantwoordelijk en deskundigheid 5x
• Financiële zekerheidsstelling
• Detectie 1x

15 interventies door ANVS

• 6x waarschuwing
• 7x voornemen tot last onder dwangsom
• 2x last onder dwangsom
• aanvullend 2x proces-verbaal

Belangrijkste aandachtspunten voor branche:

• Beoordelen en aangeven van een alarm bij ANVS;
• Zorgen voor een aangewezen en opgeleide medewerker stralingsbescherming;
• Goed bijhouden register.

Stralingsveiligheid verbeterd door:

• Keuze voor toezicht daar waar risico’s het grootst zijn;
• Voorlichting tijdens inspectie;
• Bevorderen naleving door interventies.

Daarnaast vervolgacties waaronder gesprek met branche.

Nucleair toezicht

Naast het reguliere toezicht bij EPZ (Kerncentrale Borssele) is er in 2019 vanuit de ANVS veel aandacht geweest voor de afhandeling van de storing in het reactorbeveiligingssysteem die op 4 augustus 2018 is opgetreden en het onderzoek naar de oorzaak en achtergrond van het ontstaan van deze storing. Op basis van deze onderzoeken heeft de ANVS de voorlopige INES-0 inschaling van het incident opgehoogd naar een INES-1 inschaling, waarmee wordt aangegeven dat deze storing weliswaar niet veiligheidsrelevant was, maar wel dat de gevolgschade beperkt had kunnen worden indien de zwakte in het systeem eerder was aangepakt. EPZ heeft de benodigde aanpassingen aan het systeem inmiddels grotendeels uitgevoerd en zal in 2020 de laatste aanpassingen doen. Hierdoor wordt de gevolgschade bij een eventuele toekomstige storing geminimaliseerd. Naast het onderzoek naar de afhandeling van deze storing is er onder andere ook aandacht besteed aan het proces van EPZ met betrekking tot stralingsbescherming en de verwerking van radioactief afval.

In het kader van het toezicht op de HFR in Petten is er naast het reguliere toezichtprogramma in 2019 veel aandacht geweest voor de vervanging van de kraan in de reactorhal. Deze vervanging is inmiddels naar tevredenheid afgerond, met de gereedkoming en installatie van de nieuwe halkraan wordt thans volledig voldaan aan de stand der techniek op dit punt. Daarnaast is er in 2019 ook vanuit de ANVS veel inzet gepleegd op de ISCA- en INSARR-follow-up missies van het IAEA bij de HFR. Beide missies zijn voorspoedig verlopen en het IAEA heeft geconcludeerd goed te spreken te zijn over de wijze waarop de punten uit de vorige missie zijn opgepakt.

Met betrekking tot de COVRA is er naast het reguliere toezicht veel aandacht besteed aan de nieuwbouw van het opslaggebouw voor hoogactief afval (HABOG+), inclusief overleg en afstemming met andere betrokken toezichthouders als de gemeente en I-SZW. Ook is er middels een inspectie gekeken naar de tariefstelling voor radioactief afval door COVRA. Op basis hiervan is gesignaleerd dat het bestaande kader voor de financiering van de lange termijn opslag en eindberging nader bezien dient te worden.

De HOR van het RID ligt sinds de lente van 2019 tot en met de herfst van 2020 stil in verband met het Oyster-project (inbouw koude neutronenbron ten behoeve van experimenten) en groot onderhoud aan de installatie (onder andere vervanging van de beplating van de koepel, vervanging van het koelwatersysteem en aanpassing van de reactorbeveiliging). De ANVS heeft hier in 2019 actief op toegezien. Het algemene beeld daaruit is dat het RID de werkzaamheden tijdens de stop zorgvuldig heeft voorbereid en uitgevoerd, met voldoende aandacht voor zowel nucleaire als conventionele veiligheid en ook beveiliging en stralingsbescherming.

Toezicht- en handhavingsactiviteiten en de belangrijkste resultaten

In 2019 is er gewerkt met een aantal dedicated BRAS-inspecteurs, omdat op basis van een risicoafweging prioriteit is gegeven aan de beveiliging van radioactieve stoffen.
Op het gebied van stralingsbescherming is het aantal inspecties en handhavingsactiviteiten toegenomen ten opzichte van de voorgaande jaren. Dit is te verklaren door een uitbreiding van de toezichtcapaciteit en de uitvoering van toezichtprojecten.

Het aantal administratieve controles op het gebied van transport in 2019 is flink lager dan in 2017 en 2018. Dit komt doordat de ANVS in 2019 is overgegaan op een andere wijze van vastleggen van deze controles. Tot en met 2018 werden alle meldingen meegerekend als administratieve controle. In 2019 zijn alleen administratieve inspectiezaken meegenomen die op basis van meldingen gedaan zijn. Hiermee is de definiëring en telling van de administratieve controles in lijn gebracht met de manier van vastleggen in de andere ANVS-teams.