De ANVS werkt met haar buurlanden, een aantal overige landen en met internationale organisaties samen op het gebied van nucleare veiligheid en beveiliging, stralingsbescherming, radioactief afval, transport en crisismanagement. Hieronder is beschreven hoe de ANVS deze samenwerking uitvoert.
Nucleaire veiligheid
Samenwerking met België en Duitsland
De samenwerking met België en Duitsland is geïntensiveerd. De ANVS voerde zowel met België als met Duitsland op het niveau van de regulator directie-overleggen. Met het FANC sprak de ANVS op 13 en 14 juni 2018 over communicatie en informatie-uitwisseling, grensoverschrijdende informatieverstrekking bij vergunningen, veiligheidssituaties van kerncentrales en andere nucleaire installaties in zowel België als Nederland en de algemene afspraken tussen het FANC en de ANVS.
Naast de al decennia lopende werkgroepen van de Nederland-Duitse Kernenergie Commissie, NDKK-AG1 (uitwisseling over de nucleaire installaties) en NDKK-AG2 (uitwisseling over crisismanagement) is in 2018 gestart met een jaarlijks directie-overleg met het Bundesministerium für Umwelt, Naturschutz und nukleare Sicherheit (BMU). In het directie-overleg is onder meer gesproken over grensoverschrijdende harmonisatie en uitwisseling van informatie.
Daarnaast brengt de ANVS Nederlandse kennis en ervaring in bij de Reaktor Sicherheits Kommission (RSK), het onafhankelijk technisch adviesorgaan van de Duitse federale overheid. Zo heeft de ANVS het afgelopen jaar in één van de RSK-werkgroepen een toelichting gegeven over de storing bij de kerncentrale Borssele van augustus 2018, waarbij de kerncentrale zes weken voor reparatie heeft stilgelegen.
In 2018 voerden de ANVS en het Federaal Agentschap voor Nucleaire Controle (FANC) twee kruisinspecties uit bij de kerncentrale in Doel. Deze kruisinspecties passen goed bij het principe van “voortdurend verbeteren” dat zowel het FANC als de ANVS hanteren. Een derde gezamenlijke inspectie die voor 2018 gepland was is over de jaargrens heengetild. Het samen inspecteren met collega-inspecteurs bleek, zoals altijd, leerzaam te zijn voor iedereen. In 2018 zijn geen kruisinspecties met Duitse inspecteurs uitgevoerd.
Samenwerking met andere landen
De ANVS werkt actief mee aan de ENSREG (European Nuclear Safety Regulators – een officieel adviesorgaan van alle EU-landen voor de Europese Commissie) en WENRA
(Western European Regulators Association – een zelfstandige groep van samenwerkende nucleaire autoriteiten), zowel op directie-/bestuursniveau als door medewerkers in de werkgroepen. Noemenswaardige thema’s in 2018 waren onder andere de “Topical Peer Review Ageing Management” (zie verder bij de paragraaf over peer reviews), voortgang bij de implementatie van de stresstestmaatregelen, de aansluiting tussen veiligheid en beveiliging en het opzetten van een vergelijking van veiligheidverhogende maatregelen bij bestaande kerncentrales. De ANVS zit een tijdelijke werkgroep van de WENRA voor, die beoogt de eisen aan onderzoeksreactoren te harmoniseren.
Naar aanleiding van de definitieve sluiting van Duitse kerncentrales in 2022 is op initiatief van ANVS-voorgangers in 2013 de KWUREG opgericht, een groep autoriteiten van landen met kerncentrales van het Duitse KWU-ontwerp (Brazilië, Duitsland, Nederland, Spanje, Zwitserland, mogelijk in de toekomst ook Argentinië). In 2018 nam de ANVS deel aan de zesde jaarlijkse bijeenkomst in Brazilië. De landen binnen KWUREG wisselen jaarlijks kennis en ervaringen uit over de kerncentrales in de lidstaten van dezelfde Duitse origine als de Kerncentrale Borssele. Deze vergelijkbare centrales draaien na de sluiting van hun soortgenoten in Duitsland in 2022 nog lange tijd door.
De ANVS droeg bij aan de verdere ontwikkeling van IAEA-standaarden via deelname aan de NUSSC (Nuclear Safety Standards Committee). De directie en een aantal deelnemers van de ANVS namen deel aan de jaarlijkse Algemene Conferentie van het IAEA in Wenen.
In het verband van het Nucleair Energie Agentschap (NEA) van de Organisatie voor Economische Samenwerking en Ontwikkeling (OESO) nam de ANVS deel aan diverse werkgroepen voor kennisuitwisseling, zoals de werkgroepen “Operating Experience Accident Management”, “Safety Culture” en “Inspection Practices”.
Nucleaire beveiliging
De ANVS werkt structureel mee aan de European Nuclear Security Regulators Association (ENSRA). De ENSRA is een overleg- en discussieplatform van Europese regulators die werkzaam zijn in de nucleair beveiliging. In deze ENSRA-vergaderingen is vooral aandacht besteed aan de ontwikkelingen op het vlak van cybersecurity en aan de aansluiting tussen veiligheid en beveiliging.
Daarnaast heeft Nederland, in de vorm van de ANVS als nucleaire regulator, vanaf het begin zitting in de Nuclear Security Guidance Committee (NSGC), een commissie van het Internationaal Energie Atoomagentschap (IAEA). De belangrijkste thema’s in de NSGC waren de status en positie van cybersecurity in het geheel van nucleaire beveiliging en de ontwikkelingen met betrekking tot de aansluiting tussen veiligheid en beveiliging. Verder neemt de ANVS deel aan de IAEA-discussies aangaande de opzet, inhoud en uitwerking van de “Nuclear Security Conference” in 2021. Tot slot leverde de ANVS een inbreng aan een aantal bijeenkomsten op het vlak van nucleaire beveiliging, georganiseerd door World Institute for Nuclear Security (WINS).
In juni 2018 nam de ANVS in Brussel deel aan een bijeenkomst van het CBRN, een multidisciplinair expertisecentrum van de Europese Commisie voor chemische, biologische, radiologische en nucleaire risico’s. De ANVS hield in deze bijeenkomst een presentatie over de beveiliging van radioactieve bronnen in Nederland.
Verder vond in november 2018 in Brussel een overleg over beveiliging plaats tussen de ANVS en het FANC.
Safeguards
Op het vlak van safeguards (waarborgen om de verspreiding van kennis en materiaal voor het vervaardigen van kernwapens tegen te gaan) heeft de ANVS taken ter uitvoering en ondersteuning van het non-proliferatiebeleid van het ministerie van Buitenlandse Zaken. In dit kader laat de ANVS inspecteurs van Euratom en IAEA toe, die toezien op de genoemde waarborgen; in het afgelopen jaar zijn bij dit toezicht geen bijzonderheden geconstateerd.
Internationale missies in Nederland
Integrated Regulatory Review Service (IRRS) follow-up missie aan Nederland
Van 19 t/m 26 november 2018 bezocht een expertteam van het internationaal atoomenergieagentschap (IAEA) de ANVS voor een follow-up van de missie van 2014. In 2014 zijn 26 aanbevelingen en 19 suggesties gedaan voor het verbeteren van de nucleaire veiligheid en stralingsbescherming in Nederland. De ANVS, die het voortouw had bij de organisatie, en het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS) namen deel. Het expertteam concludeerde dat de Nederlandse overheid zich sterk heeft ingezet voor de verbetering van de regulering van de nucleaire veiligheid en stralingsbescherming en daarnaast dat de ANVS sinds de vorming in 2015 een substantiële vooruitgang heeft geboekt ten opzichte van de initiële missie in 2014. Slechts één aanbeveling blijft open staan. Die aanbeveling gaat over de vrijgavegrenzen voor terreinen na ontmanteling of na gebruik van radioactieve stoffen. De ANVS zal hiervoor eisen ontwikkelen. Daarvoor is gewacht op de kaders van de Europese richtlijn voor stralingsbescherming, die inmiddels is doorgevoerd. Het definitieve rapport van het IAEA komt in de eerste helft van 2019 uit en wordt openbaar gemaakt.
IAEA-missies naar nucleaire installaties
In 2018 zijn geen missies bij nucleaire installaties uitgevoerd. Voor missies gepland in de jaren 2019-2021 zijn in 2018 met het IAEA afspraken gemaakt tijdens een driedaagse bijeenkomst in Nederland.
Deelname aan internationale missies
In 2018 nam de ANVS deel aan missies van het IAEA in andere lidstaten. Dit betrof één IRRS-missie, één EPREV-missie (Emergency Preparedness Review) en twee IPPAS-missies (International Physical Protection Advisory Service). Ook heeft de ANVS deelgenomen aan een IAEA/EU workshop over de ervaringen en ontwikkelingen bij IRRS-missies wereldwijd en in Europa.
Peer reviews
De ANVS nam in mei 2018 deel aan de “Topical Peer Review Ageing Management” van de Europese Unie. Eind oktober 2018 zijn het “Summary Report” en de “Country Specific Findings” gepubliceerd. Hierin zijn zowel “good practices” als verbetermogelijkheden opgenomen. Uiterlijk in september 2019 zal de ANVS een nationaal actieplan publiceren. De ANVS nam ook deel aan de “Joint Convention on the Safety of Spent Fuel Management”. De ANVS is in oktober in Wenen 2018 gekozen tot vice-voorzitter van een landengroep tijdens de peer review in het kader van de “Convention on Nuclear Safety” in 2020.
Stralingsbescherming, radioactief afval, transport en crisismanagement
Op het gebied van stralingsbescherming heeft de ANVS deelgenomen aan verschillende IAEA-workshops op het gebied van onder meer transport, afval en crisismanagement. In november droeg de ANVS bij aan een speciale IAEA-bijeenkomst om grensoverschrijdende harmonisatie van crisisbeheersing te verbeteren. Behalve Nederland namen ook België, Duitsland en Frankrijk deel. Bij de “IAEA General Conference” in september was de ANVS breed vertegenwoordigd, onder meer bij de “Senior Regulators Meeting”.
Daarnaast was de ANVS vertegenwoordigd bij “Board of Heads” van de HERCA (Heads of Radiation Protection Authorities) en nam zij actief deel aan verschillende deelwerkgroepen van de HERCA.
Ook aan de “Working Party on Atomic Question” van de Europese Unie, de expertgroep die is opgericht in het kader van artikel 31 van het Euratomverdrag en de ERDO-werkgroep (opgericht om aan een gedeelde eindoplossing voor radioactief afval te werken) heeft de ANVS inhoudelijk bijgedragen. Deze bijdragen lagen met name op het gebied van stralingsbescherming en radioactief afval.
Onderzoek
De ANVS participeert samen met een aantal andere autoriteiten in een aantal onderzoeksprogramma’s. In 2018 waren dat onder de vlag van de OECD/NEA drie programma’s die al vele jaren wereldwijd gegevens verzamelen over gebeurtenissen met een speciaal thema en aanbevelingen formuleren op basis van trendanalyses: FIRE (brand), ICDE (uitval van meervoudige systemen), CODAP (veroudering). In 2018 zijn verder voorbereidingen getroffen om te gaan deelnemen in nog een drietal programma’s, twee onder de vlag van OECD/NEA, HEAF (echte brandproeven op elektronicakasten) en HARVEST (laboratoriumproeven op betonmateriaal genomen uit een stilgelegde Canadese reactor) en één onder de vlag van het IAEA (IGALL – International Generic Ageing Lessons Learned). IGALL verzamelt wereldwijd alle fenomenen van veroudering en maatregelen om deze te beheersen.
